Yerba mate - moc "cudownego ziela" 03.06.2020

Spis Treści

Co to jest yerba mate?

Yerba mate, czyli ostrokrzew paragwajski, to roślina z której napar jest bardzo popularny w krajach Ameryki Południowej. Spożywany jest tam równie często i w podobnym celu, jak u nas kawa i herbata. Ostrokrzew to drzewo, które jest cały czas zielone, w stanie dzikim osiąga wysokość 6-8 metrów, ale spotykane są też drzewa o wysokości nawet do 15 metrów. Występuje jedynie na niewielkim obszarze pomiędzy Oceanem Atlantyckim, a rzeką Paraguay, na terenie Argentyny, Paragwaju, Brazylii i Urugwaju. W tych krajach jest również uprawiane i eksportowane na cały świat. Zbiór yerba mate polega na ścinaniu całych wyrośniętych gałęzi. Suszy się je nad ogniem lub w prostych bębnowych suszarkach. Tak suszone liście, zachowują zieloną barwę, jednocześnie nie tracąc goryczy. Suszenie przebiega w kilku fazach i trwa 10 – 24 godzin, aż zawartość wody w liściach wyniesie nie więcej niż 6 – 8%. Następnie liście oddziela się od gałęzi i rozdrabnia na małe cząsteczki. (2,5 – 5 mm) lub miele na drobny pył.

W Paragwaju spożywanie yerby ma najbardziej rozbudowaną i specyficzną formułę. Pija się ją w grupie, z naczynia zwanego guampa, produkowanego wyłącznie z aromatycznego drewna Palo Santo. Na okoliczność picia mate, grupa zasiada w kręgu, ale napar przekazywany jest z rąk do rąk po linii gwiazdy. Naczynie ciągle wraca do gospodarza, który napełnia naczynie świeżą wodą i podaje kolejnej osobie. Yerba w Ameryce Południowej, zwłaszcza w Paragwaju, otoczona jest kultem i sławiona za swoją wyjątkową moc.

Jakie właściwości posiada yerba mate?

Yerba mate wykazuje liczne właściwości zdrowotne oraz pobudzające organizm. Dzieje się tak za sprawą zawartej w niej kofeiny, teobrominy i teofiliny. Związki te dodają energii, pobudzają krążenie, zwiększają koncentrację. Ponadto taki napój zawiera mnóstwo witamin i minerałów, m.in. witaminy A, B1, B2, C, E oraz minerały takie jak: magnez, mangan, potas. Dobrą wiadomością dla osób dbających o linię jest to, że yerba mate wspomaga odchudzanie poprawiając przemianę materii oraz łagodząc uczucie głodu. Chcąc wzmocnić działanie naparów z ostrokrzewu, warto uzupełnić dietę o preparaty z młodego jęczmienia (sprawdź właściwości młodego jęczmienia), który także wpiera utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Spośród wielu korzystnych dla zdrowia właściwości, yerba mate ma duże zdolności przeciwutleniające, skutecznie pomagając pozbywać się wolnych rodników. Dzięki temu jest bardzo ważna w profilaktyce nowotworowej, schorzeń układu krążenia, chorób wątroby i wielu innych. Obniża poziom złego cholesterolu i podnosi poziom dobrego cholesterolu, co ma znaczenie również w profilaktyce przeciwmiażdżycowej. Napary z yerba mate mają działanie ochronne dla serca – łagodzą jego dysfunkcje i odbudowują uszkodzenia. Jednak tylko regularne picie yerby pomaga utrzymywać jej działanie antyoksydacyjne i prewencyjne w naszym organizmie.

Jakie zastosowanie ma yerba mate?

Oprócz pobudzających właściwości yerby, wspomagająco można ją stosować w celach leczniczych. Spożywanie herbaty z ostrokrzewu pomaga radzić sobie z podwyższonym poziomem cukru i cukrzycą. Kwas chlorogenowy, będący składnikiem naparu, bierze udział w regulacji uwalniania glukozy z wątroby oraz obniża poziom cukru w krwiobiegu.

Nie do przecenienia są także właściwości przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze. Ostrokrzew ma wspierające działanie zarówno w przypadku chorób wewnętrznych, jak i zewnętrznych, np. w przypadku łupieżu, łuszczycy, zapalenia płuc, nieżytach przewodu pokarmowego.

Czy można pić yerba mate w ciąży?

Tak, kobiety ciężarne mogą pić yerbę, jednak muszą pamiętać, że nie wolno im przekraczać dozwolonych ilości. W naparze z ostrokrzewu występuje duża dawka kofeiny. W 100 ml naparu znajduje się jej około 36 mg. Dlatego też ilość nieprzekraczająca 500 ml w ciągu dnia będzie dla ciężarnej zupełnie bezpieczna. Ważne też by napar nie był mocno intensywny, np. 2-3 łyżeczki suszu, który powinien być po kilku minutach odcedzony.

Większość przyszłych mam zwykle czuje się zmęczona i ospała, zwłaszcza w początkowym okresie ciąży. Dzięki yerba mate kobieta zyskuje siły witalne, ma więcej energii i chęci do działania. Ponadto dzięki temu napojowi układ trawienny pracuje korzystniej, poprawia się perystaltyka jelit. Różne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, u większości kobiet w ciąży, ustępują po wypiciu jednego kubka naparu po posiłku.

Ważnym i podstawowym przeciwwskazaniem do picia naparu z yerba mate jest nadciśnienie tętnicze występujące w trakcie ciąży. Naparu tego nie powinny pić również kobiety, które po spożyciu napoju odczują dyskomfort ze strony przewodu pokarmowego lub zauważą odczyn alergiczny na skórze.

Kobietom, które karmią piersią zaleca się ograniczenie spożycia yerba mate do 2 szklanek słabego naparu (np. z saszetek) dziennie. Kofeina przenika do mleka matki i może powodować nadmierną pobudliwość dziecka oraz spowodować u niego zaburzenia snu.

Jak przygotować yerba mate?

Yerba mate można parzyć na różne sposoby, zarówno gorącą jak i wręcz lodowatą wodą, w zależności jak intensywny napar chcemy uzyskać. Wybierać można także w gatunkach samego krzewu oraz wersjach smakowych lub wśród herbat z dodatkiem innych ziół, bądź guarany, która zwiększa pobudzające działanie naparu. Tradycyjnie yerbę pija się ze specjalnych naczyń zwanych matero, używając jednocześnie metalowej „słomki” - bombilli, zakończonej sitkiem, by uniknąć połykania kawałków liści.

Do matero należy nasypać odpowiednią ilość suszu. Można kierować się sugestiami producenta na opakowaniu bądź przyjąć zasadę, że wsypujemy do naczynia porcję od ⅓ do ½  jego objętości. Przechylając nieco naczynie, wlewamy gorącą wodę o temperaturze do 80ᵒ C. Jeśli zalejemy susz wrzątkiem smak i aromat naparu ulegnie znacznemu pogorszeniu. Gdy ciecz wchłonie się w susz, włożyć należy bombillę, przez którą małymi łykami sączymy aromatyczny napar.

Warto pamiętać aby jedną porcję suszu zalewać kilkukrotnie wodą (3 do 5 razy). Dzięki temu stopniowo pozyskujemy wszystkie składniki zawarte w suszu. Wyrzucenie jednokrotnie zaparzonej porcji yerba  jest marnotrawstwem witamin i soli mineralnych.

Jakie ilości yerba mate można pić bezpiecznie?

Nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi. Z yerbą jest bardzo podobnie jak z kawą. Są osoby, którym wystarcza jedna kawa dziennie, inni piją po 10 filiżanek dziennie i czują się świetnie. Zawsze złotym środkiem jest umiar. Yerba mate najlepiej jest pić rano lub w przerwie śniadaniowej w pracy. Doda energii do wykonywania obowiązków, pozwoli łatwej się koncentrować oraz szybko i sprawnie dokończyć rozpoczęte zadania. Odradza się jednak spożywanie jej późnym popołudniem lub wieczorem, gdyż może spowodować problemy z zaśnięciem.

Osoby początkujące powinny zacząć pić mate raz dziennie, najlepiej rano lub najpóźniej przed południem. Pozwoli to łagodnie przyzwyczaić układ pokarmowy i nerwowy do innej postaci kofeiny niż tej zawartej w kawie. Po jakimś czasie można wprowadzić drugą porcję suszu.

Jakie są przeciwskazania do spożywania yerba mate?

Istnieje kilka grup ludzi, które powinny zapoznać się z przeciwwskazaniami do picia naparów z yerby. Przede wszystkim nie jest to napój przeznaczony dla dzieci z uwagi na wysoką zawartość kofeiny i właściwości pobudzające ostrokrzewu.

Osoby pijące dużo kawy oraz napojów energetycznych muszą pamiętać, że zbyt duża ilość kofeiny i substancji pobudzających może prowadzić do kołatania serca, zawrotów głowy oraz innych przykrych dolegliwości. Yerba mate dołoży kolejną dawkę substancji pobudzających, więc lepiej jest nie łączyć różnych „pobudzaczy” jednocześnie.

Po napary z yerba mate nie powinny także sięgać osoby z problemami żołądkowymi (np. chorobą wrzodową żołądka czy dwunastnicy). Możliwe jest podrażnienie tych organów, a tym samym nastąpić może nasilenie objawów chorobowych. Z dużą ostrożnością po yerbę powinny osoby z nadwrażliwością jelit czy biegunkami. Mate wzmaga perystaltykę, a zatem może nasilić nieprzyjemne i niepożądane objawy (pozwoli za to uniknąć wzdęć i zaparć).

Czy można pić yerbę przy nadciśnieniu?

Napar z ostrokrzewu paragwajskiego wpływa korzystnie na pracę układu krwionośnego, a co niezwykłe reguluje krążenie krwi w naszym organizmie oraz może obniżać ciśnienie krwi jednocześnie dodając energii i działając pobudzająco. W przeciwieństwie do innych napojów energetycznych, nie prowadzi zazwyczaj do żadnych negatywnych objawów. Nie znaleziono dotychczas żadnego dowodu świadczącego o tym, że mate zwiększa ryzyko pojawienia się nadciśnienia. Natomiast jeśli pacjent przyjmuje leki regulujące ciśnienie krwi, zawsze powinien skonsultować się z lekarzem. Warto zachować także przynajmniej dwugodzinny odstęp pomiędzy przyjmowanym lekiem a piciem yerba mate.

Czy picie yerba mate może mieć skutki uboczne?

Jeśli weźmiemy pod uwagę wymienione powyżej przeciwskazania, a także będziemy spożywać yerba mate z umiarem, możemy bez obaw rozpocząć przygodę z tym wartościowym naparem, zaopatrując się w przeróżne rodzaje „cudownego ziela” Indian i akcesoria do jej przygotowywania. Przy zachowaniu środków ostrożności, nie stwierdzono dotychczas negatywnego wpływu ostrokrzewu na ludzkie zdrowie. Obalono także krążące mity o przyczynianiu się tego napoju do nowotworów przełyku. Jak wykazały badania, dopiero korelacja ostrokrzewu i nikotyny z papierosów podwyższała ryzyko tej choroby.

Bibliografia:

1. https://domabc.pl/kuchnia,ac222/yerba-mate-wplyw-na-otylosc-i-kontrole-wagi,1191
2. Florczak J. i wsp., Skład chemiczny suszu różnych gatunków Yerba mate, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLIV, 2011, 4, 1105-1100
3. Przybylok R., „Yerba mate w tydzień”