Wielu dorosłym tran kojarzy się z dzieciństwem i zwykle nie są to najprzyjemniejsze wspomnienia. W czasach PRL-u był on doskonale znanym preparatem podnoszącym odporność, jednak ze względu na zapach i smak nie należał do ulubionych. Obecnie jednak specyfik ten świadomie ceni się na całym świecie oraz podkreśla jak ważna i wskazana jest jego suplementacja, zarówno u dzieci jak i dorosłych. Przekonaj się, dlaczego warto zażywać tran?
Polecane suplementy z tranem
Spis Treści
Co to jest tran?
Tran (Oleum Jecoris Aselli), inaczej olej wątłuszowy, to ciekły tłuszcz pozyskiwany ze świeżej wątroby dorszy atlantyckich, bądź innych ryb z rodziny dorszowatych. Stanowi popularny suplement diety od pokoleń stosowany w celu podniesienia odporności, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Na rynku dostępny niegdyś wyłącznie w formie butelkowanej, obecnie natomiast zarówno w kapsułkach, a nawet żelkach dedykowanych najmłodszym. Z powodu jego charakterystycznego, rybiego zapachu wielu producentów wprowadziło do obrotu tran z dodatkiem aromatów, które wielu osobom znacząco ułatwiają jego przyjmowanie.
Polecane suplementy z tranem
Czy tran jest zdrowy?
Działanie tranu cenione jest od pokoleń. Badania potwierdzają jego właściwości prozdrowotne wynikające z wysokiej zawartości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), zwłaszcza EPA i DHA, jak i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, zwłaszcza A i D. Tran korzystnie wpływa na odporność, funkcjonowanie układu nerwowego i krwionośnego. Choć od zawsze zaleca się go podawać w szczególności dzieciom, również dorośli powinni korzystać z dobrodziejstw, jakie niesie ze sobą regularne stosowanie tranu.
Warto także przy okazji podkreślić jak istotny jest stosunek kwasów omega-3 i omega-6. Niestety dieta większości Polaków nie zapewnia odpowiedniej ilości kwasów omega-3 względem omega-6 i dlatego tak ważna jest suplementacja tych pierwszy. Tran jest w tym przypadku bardzo dobrym wyborem, uzupełniającym ich niedobory .
Tran – właściwości
Właściwości tranu nie skupiają się jedynie na stymulowaniu odporności. Olej z wątroby dorsza wykazuje działanie wielokierunkowe, a wszystko za sprawą bardzo bogatego składu. Przede wszystkim obfituje w różnorodne nienasycone kwasy tłuszczowe, zwłaszcza kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz dokozapenteanowy (DPA) dokozaheksaenowy (DHA). Tran jest też dobry źródłem witaminy A i D, a poza tym często wzbogaca się go dodatkowo o witaminę E. A zatem na co pomaga tran?
Tran a odporność
Kwasy EPA i DHA posiadają udowodniony wpływa na układ immunologiczny, stąd tran na wzmocnienie organizmu stosowany jest powszechnie. Związki te łagodzą procesy zapalne, w przebiegu infekcji wirusowych i bakteryjnych, a także mogą „wyciszać” dolegliwości związane z alergią. Poza tym obecna w tranie witamina D wpływa na odpowiedź immunologiczną. Oddziałuje na limfocyty T i B, a także stymuluje wzrost monocytów i ich przekształcanie do makrofagów, które stanowią pierwszą linię obrony podczas infekcji bakteryjnych. Z kolei witamina A odpowiada za utrzymanie prawidłowego stanu skóry i błon śluzowych, przez co również wpływa na ochronę organizmu przed infekcjami. W celu podnoszenia odporności, zwłaszcza jesienią i zimą, cenne będą ponadto takie preparaty, jak popularny pau d’arco oraz spirulina.
Tran a funkcjonowanie układu nerwowego
Brak równowagi kwasów omega-3 w diecie może prowadzić nie tylko do upośledzenia wydajności mózgu, ale także do chorób układu nerwowego. Wykazano, że NNKT zapobiegają powstawaniu i zmniejszają objawy towarzyszące dolegliwościom neurologicznym, takim jak: depresja, choroba afektywna dwubiegunowa, lęki, choroba Alzheimera i demencja.
Chociaż wiele czynników może przyczyniać się do depresji, brak równowagi neuroprzekaźników: serotoniny i dopaminy jest powiązany z tym zaburzeniem. Zwiększone spożycie kwasów omega-3 poprzez zastosowanie tranu, może być korzystne w leczeniu depresji ze względu na ich potencjał w zakresie poprawy regulacji transmisji serotoniny i dopaminy. Omega-3 są również zdolne do zmniejszania stanu zapalnego w mózgu, jednego z czynników powiązanych z depresją. Mogą również pomóc w zmniejszeniu rozwoju i objawów lęku. Badania pokazują nawet, że odpowiedni poziom EPA wiąże się z ochroną przed zespołem stresu pourazowego.
Wraz z wiekiem nasz mózg przechodzi wiele fizycznych i biologicznych zmian, w tym zmniejszenie objętości, utratę plastyczności i spadek poziomu wspomniany już kwasów omega-3, co może przyczynić się do ogólnego osłabienia funkcji poznawczych. Omega-3 zmniejszają uszkodzenia wywołane nagromadzeniem się w organizmie wolnych rodników, m.in. zmniejszają produkcję blaszek amyloidu-β w mózgu, uznawanego za główną przyczynę rozwoju choroby Alzheimera.
Kwasy omega-3 zwiększają również poziom neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego, znanego jako BDNF, i poprawiają sygnalizację insulinową. Wszystkie te pozytywne efekty są powiązane ze zmniejszonym ryzykiem zarówno rozwoju, jak i progresji demencji i choroby Alzheimera.
Odpowiednie poziomy kwasów omega-3 wspierają również prawidłowy przepływ krwi w mózgu. Badania obrazowe pokazują, że wyższy przepływ krwi w niektórych częściach naszego mózgu wiąże się z poprawą funkcji poznawczych. Prawidłowy przepływ krwi wspomaga pamięć, którą poza tranem, wspomóc mogą również rośliny o działaniu adaptogennym, np. różeniec górski lub ashwagandha.
Tran a układ krwionośny
Dzięki obecności kwasów omega-3 tran wykazuje także prozdrowotne działanie na układ sercowo-naczyniowy. Związki te bowiem wpływają na poprawę profilu lipidowego. Tran na cholesterol oraz trójglicerydy działa obniżająco, jeśli ich poziom jest podwyższony. Poza tym nienasycone kwasy wpływają na regulację ciśnienia tętniczego krwi i poprawę funkcjonowania śródbłonka naczyniowego. Niektóre z badań wykazują, że ich suplementacja znacząco obniża ryzyko występowania ostrego zespołu wieńcowego. Stąd też wiele suplementów diety rekomendowanych w celu poprawy funkcjonowania układu krążenia zawiera właśnie tran. Korzystny wpływ na układ krwionośny, zwłaszcza ciśnienie krwi, wykazuje ponadto zielona kawa.
Tran a uroda
Jak powszechnie wiadomo, kwasy omega-3 są niezwykle ważne jeśli chodzi o zdrowie skóry, włosów i paznokci, dlatego też zaleca się zażywać tran. Witaminy w nim zawarte, zwłaszcza witamina A, D i dodatek witaminy E są wręcz nieocenione jeśli chodzi o zdrowy, promienny wygląd. Jeśli natomiast borykamy się z dolegliwościami skórnymi, takimi jak trądzik i łojotokowe zapalenie skóry, warto wypróbować wierzbownicę drobnokwiatową oraz msm siarkę organiczną.
Tran – dawkowanie
Wiele osób zadaje sobie pytanie: ile tranu dziennie stosować, jak zażywać tran w płynie i czy prowadzić jego suplementację przez cały rok? Często bowiem można spotkać się z opinią, że środek ten warto przyjmować szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Argumentuje się to faktem, że tran zawiera w swoim składzie witaminę D, której podaż w okresie letnim, ze względu na większą ekspozycję na słońce, można ograniczyć. Niemniej, nie ma wyraźnych przeciwwskazań do stosowania tranu przez cały rok. Jego dawkowanie powinno być zgodne z zaleceniami producenta.
Warto ponadto wziąć pod uwagę, że zawiera on głównie witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A,D,E), które w nadmiernych ilościach wykazują tendencję do kumulacji. Ma to znaczenie podczas przyjmowania innych preparatów witaminowych ( np. witaminy D), których zażywanie podczas suplementowania tranu może wymagać niekiedy zmniejszenia dawek. Także ze względu na witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, tran najlepiej zażywać z posiłkiem, który zawiera choć niewielkie ilości tłuszczu, co wpływa na zwiększenie ich przyswajalności.
Tran – przeciwwskazania
Choć tran to środek ogólnie bezpieczny należy pamiętać o pewnych przeciwwskazaniach do jego stosowania. Są to:
- hiperkalcemia;
- kamica nerkowa;
- jednoczesne przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych (tran może nasilać ich działanie);
- jednoczesne przyjmowanie preparatów bogatych w witaminę A i D.
Nie ma przeciwwskazań do stosowania tranu w ciąży, tym bardziej, że podaż kwasów omega-3 w tym okresie jest wskazana. Decyzję o jego przyjmowaniu należy jednak skonsultować z lekarzem.
Tran - skutki uboczne
Właściwości lecznicze tranu są niezaprzeczalne, jednak tak jak każdy preparat może on niekiedy wywoływać działania niepożądane, zwłaszcza jeśli przyjmowany jest zbyt długo w nadmiernych ilościach. Może wówczas dojść do przedawkowania witaminy A lub D, co m.in. manifestuje się spadkiem apetytu, powiększeniem wątroby i dolegliwościami o charakterze neurologicznym.
Bibliografia:
- Materac E. i wsp. Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka. Chem. Toksykol., 2013, 2, str. 225 – 233.
- Wawer I, Błecha K. Rola suplementów diety, dietetycznych środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego, żywności funkcjonalnej oraz leków roślinnych, Bonimed, 2011.
- Gałęcka M. Nawracające infekcje. Jak wspomagać układ odpornościowy. Wyd. Galaktyka. Łódź, 2019.
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25285409/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2838628/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4891213/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3976923/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30646157/
dr n. farm. Paulina Znajdek-Awiżeń Absolwentka Wydziału Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
iZielnik.pl
Członek Sekcji Fitoterapii Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Prowadzi wykłady, kursy, szkolenia oraz warsztaty z zakresu leku roślinnego, towaroznawstwa zielarskiego oraz wykorzystania roślin w profilaktyce i leczeniu różnych dolegliwości. Wykładowca Instytutu Zielarstwa Polskiego i Terapii Naturalnych. Autorka i współautorka prac o charakterze naukowym i popularnonaukowym, opublikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych.
-p.webp)
