Imbir lekarski (Łac. Zingiber officinale Rosc.) to pochodząca z Azji roślina o szerokim zastosowaniu leczniczym i gastronomicznym. Dla właściwości leczniczych imbir stosowany jest w postaci naparów, herbatek i wyciągów, natomiast w kuchni stosujemy imbir jako dodatek np. do sushi i zup, jako przyprawa, szczególnie w kuchni hinduskiej oraz jako składnik rozgrzewających nalewek z imbirem. Na co jest imbir, czy picie wody z imbirem może leczyć, a także jakie imbir ma właściwości i działanie? Oto nasza baza wiedzy na temat tej wyjątkowej rośliny.
Autorka:
diet. Żaneta Michalak
iZielnik.pl
Spis Treści
Co to jest i jak wygląda imbir?
Imbir pochodzi z terenów dzisiejszych północnych Indii, ale w czasach średniowiecza rozpowszechniono go na większość świata. Jest to roślina zielna o łodydze sięgającej do 90 centymetrów. Najważniejsza jego część to korzeń, który jest rozgałęziony, podzielony na kilkucentrymetrowe odcinki o bulwiastym kształcie.
Właściwości lecznicze i zdrowotne imbiru
Jak wspomniano, cennym surowcem leczniczym imbiru lekarskiego jest jego korzeń (kłącze). Korzeń imbiru oczywiście jest źródłem podstawowych składników, jak białka, tłuszcze i – zwłaszcza – węglowodany (około 50% składu węglowodanów korzenia imbiru to skrobia). Zawiera także składniki mineralne i witaminy, jak wapń, fosfor żelazo oraz cynk, witaminy - niacyna i witamina B2 oraz B6. Jednak to fitozwiązki – substancje śladowe o charakterze bioaktywnym są w nim najcenniejsze. Są to zwłaszcza związki lotne, obecne w olejku eterycznym imbiru: monoterpeny i seskwiterpeny (np. limonen, geraniol, zingiberol, kamfen). Istotne z uwagi na właściwości korzenia imbiru są tez nielotne substancje, jak zingeron, paradole, gingerole, szogaole.
Witamina B2 i B6 wpływają w szczególności na układ nerwowy. Jednak prócz układu nerwowego, imbir wspomaga także szereg innych funkcji organizmu. Ułatwia trawienie, pobudzając wydzielanie śliny i soków trawiennych, przeciwdziała zakrzepom, działa przeciwzapalnie, przeciwdziała mdłościom oraz pobudza układ odpornościowy. Dodatkowo pobudza pamięć i koncentrację. Co jednak konkretnie mówią badania w kwestii działania leczniczego imbiru?
Istnieje wiele korzystnych wniosków z badań w kwestii „imbir a cukrzyca” – wykazano, że korzeń imbiru ma właściwości hipoglikemizujące, czyli może przyczyniać się do redukowania stężenia glukozy we krwi, zarówno na czczo, jak i w dłuższym okresie mierzonym za pomocą wartości badania hemoglobiny glikowanej. W badaniach, w których uzyskano pozytywny wpływ imbiru na glikemię, stosowano dawki około 100-200, a w niektórych tez 500 mg wodnego ekstraktu z imbiru na kilogram masy ciała badanego organizmu. Działanie przeciwcukrzycowe imbiru sprowadza się zwłaszcza do tego, że korzeń imbiru wpływa na zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę (hormon obniżający stężenie glukozy we krwi), a także zredukowanie wchłaniania glukozy z jelit (z posiłków). Ponadto sugeruje się, że substancje zawarte w imbirze mogą zmieniać aktywność niektórych enzymów zaangażowanych w metabolizm glukozy (zwłaszcza chodzi tu o hamowanie działania amylazy trzustkowej).
Na co dobry jest imbir? Na obniżenie cholesterolu! W licznych badaniach wykazano, że dawka 100-200, a także 400 mg ekstraktu z imbiru dziennie może mieć działanie obniżające stężenie „szkodliwego” cholesterolu LDL. Spadek ten, w zależności od dawki wynosił od około 69 do 77%! Skuteczność działania imbiru porównuje się tu do leków zwanych statynami – przeznaczonych do redukcji cholesterolu.
Nalewka z imbiru lub sok z imbiru na bakterie? Oczywiście! Bowiem aktywność przeciwdrobnoustrojowa tej rośliny została także szeroko zbadana i potwierdzona. Etanolowy roztwór imbiru (czyli nalewka z imbiru lub syrop z imbiru dodawany do alkoholu) może hamować rozwój bakterii między innymi takich, jak Proteus vulgaris, Bacillus subtilis, Enterobacter aerogenes, Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Listeria monocytogenes oraz Streptococcus spp. Takie działanie przeciwbakteryjne, a także przeciwgrzybicze (głównie wobec: Aspergillus niger, Penicillium spp., Candida albicans i Saccharomyces cerevisiae) przypisuje się działaniu olejków eterycznych korzenia imbiru.
Podawanie imbiru może polepszać przepływ krwi przez naczynia krwionośne. Naukowcy donoszą o istotnym działaniu antyoagregacyjnym imbiru, co oznacza, że może on przeciwdziałać tworzeniu się skrzepów krwi w naczyniach krwionośnych. Jest to szczególnie ważne dla osób chorujących na chorobę wieńcową. Sproszkowany imbir był wielokrotnie w tym celu badany, ale trzeba podkreślić, że dopiero dawka 5 gramów spożywana w trakcie posiłku wpływała zmniejszająco na proces fibrynolizy (krzepnięcia) – nawet o około 30%.
Imbir jest bogaty w produkty antyoksydacyjne, czyli przeciwdziałające wolnym rodnikom, przyspieszającym procesy starzenia organizmu. W badaniach na szczurach wykazano, że stosowanie imbiru wzmagało ilość enzymów przeciwutleniających w organizmie. Imbir na surowo jest w tej kwestii najbardziej polecany, ponieważ antyoksydanty są wrażliwe na działanie tlenu i temperatury. Co prawda właściwości przeciwutleniające, a tym samym przeciwzapalne korzenia imbiru nie wyleczą nas z chorób, ale mogą znacząco zmniejszyć ich objawy oraz ryzyko zachorowania.
Podsumowując, właściwości imbiru można sprowadzić do następujących najważniejszych punktów:
- Pobudza układ odpornościowy,
- Wpływa korzystnie na pamięć i koncentrację,
- Przeciwdziała mdłościom,
- Wpływa hipolipemizująco, przeciwcukrzycowo,
- Działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo,
- Łagodzi bóle miesiączkowe,
- Pobudza trawienie.
Sprawdź tez właściwości żeń-szenia – doskonale współgrającego z imbirem w różnego rodzaju odpornościowych koktajlach!
Imbir – zastosowanie:
Stosowanie imbiru jest szczególnie wskazane przy zaburzeniach trawienia, przeziębieniu, chorobach układ krążenia i chorobie lokomocyjnej. Imbir działa na dolegliwości związane z:
- przeziębieniem,
- miesiączkowaniem,
- zapaleniem dziąseł,
- chorobami układu krążenia,
- wyczerpania psycho-fizycznego,
- zaburzenia trawienne, mdłości,
- ciążą i porannymi mdłości z nią związanymi,
- chorobą lokomocyjną,
- chorobami układu krążenia (np. imbir na nadciśnienie).
Imbir - wartości odżywcze:
Kalorie zawarte w imbirze są znikome, bo jest to około 80 kcal w 100 gramach. Biorąc pod uwagę, że zwykle korzystamy tylko z kawałka korzenia imbiru, to jego kaloryczność zostaje całkiem przyćmiona przez korzyści wynikające ze spożycia korzenia imbiru. Ponadto 100 gramów korzenia imbiru zawiera niecałe 2 gramy białka, nieco ponad 0,5 g tłuszczu i prawie 18 gramów węglowodanów – w tym, jak wspomniano, około 9 gramów skrobi. Imbir nie jest doskonałym źródłem błonnika, ponieważ zawiera go tylko 2 gramy w 100 gramach – ale przecież nie dla tego składnika pokarmowego korzystamy z tej rośliny.
Jak jeść imbir?
Sposobów podania imbiru jest wiele – można jeść imbir na surowo, można kupić sproszkowany imbir i stosować jako przyprawę lub dodatek do koktajli. Czy obierać imbir? To zależy od naszych preferencji – skórka także zawiera podobne wartości, jak miąższ, jest ona ponadto bogatsza od niego w błonnik. Z imbiru można tworzyć tez soki, syropy, nalewki, można pić wodę z imbirem (i na przykład cytryną), a także korzystać z niego do potraw – zwłaszcza w kuchni orientalnej i indyjskiej. Nie ma przeciwwskazań co do metod wykorzystania korzenia imbiru.
Imbir - jak pić?
Nasz ulubiony przepis na wodę z imbirem jest następujący:
- Szklanka wody
- 2-4 gramy korzenia imbiru (na surowo lub sproszkowanego)
- Plaster cytryny,
- Kilka liści mięty,
- Łyżeczka miodu
Imbir ścieramy na tarce lub drobno siekamy. Wszystkie składniki mieszamy i wypijamy najlepiej na świeżo.
Imbir – dawkowanie:
Należy pamiętać, że dzienna dawka korzenia imbiru powinna poprzestać na około 4-5 gramach. Zwykle w preparatach z imbirem jego ilość jest przeliczona na ekstrakt z kłącza imbiru i wspomniana ilość 5 gramów korzenia równa się na przykład:
- 2 łyżeczkom syropu z imbiru,
- 2 kroplom płynnego ekstraktu imbirowego,
- 4 szklankom herbaty (naparu) z imbiru.
W przypadku dzieci dawki te powinny być o połowę niższe.
Imbir – przeciwwskazania:
Należy ostrożnie stosować przez osoby chorujące na wrzody żołądku lub dwunastnicy, a także osoby cierpiące na refluks żołądkowy. W przypadkach tych imbir może działać leczniczo, lecz nie zostało to dotychczas jednoznacznie potwierdzone naukowo, co za tym idzie należy zachować ostrożność. Szczególnie ostrożnie należy go stosować w okresie ciąży (mimo iż imbir przeciwdziała mdłościom i został on przebadany, należy zachować ostrożność i stosować po konsultacji z lekarzem). Ponadto w przypadku chorób takich, jak nadciśnienie, cukrzyca, choroby dróg żółciowych, przy zaburzeniach krzepliwości krwi – należy skonsultować stosowanie imbiru z lekarzem.
Imbir - działanie uboczne:
Aby uchować się od działań ubocznych imbiru, warto pamiętać o zasadach bezpieczeństwa. Produkty z imbirem należy stosować zgodnie z wymaganiami producenta i wytycznymi lekarza. Nie należy stosować ich po terminie ważności. Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w odpowiedniej temperaturze i szczelnie zamkniętym opakowaniu. Przy stosowaniu należy zwrócić uwagę na datę ważności widniejącą na opakowaniu. O konkretnych objawach przedawkowania imbiru możesz przeczytać poniżej.
Czy można przedawkować imbir?
Jak wspomniano wyżej, są pewne ilości imbiru, które zaleca się do codziennego stosowania i nie powinno się korzystać z nich w nadmiarze. Imbir to swego rodzaju naturalny lek i tak, jak leki syntetyczne, tak i te naturalne, należy podawać zgodnie z zaleceniami. Nadmierne spożycie imbiru wiąże się z takimi skutkami ubocznymi, jak bóle i zawroty głowy, obniżenie stężenia glukozy we krwi, kołatanie serca, osłabienie, krwawienia, wzdęcia i bóle brzucha, biegunka.
Jak przechowywać imbir?
Najlepszym sposobem przechowywania imbiru jest umieszczenie go w suchym, ciemnym miejscu, jednocześnie zapewniając przewiew. Można też zawinąć go w oddychająca folię (np. ręcznik papierowy) do żywności i do 3-4 tygodni trzymać w lodówce. Imbir można także mrozić – i uprzedzając pytania i wątpliwości – proces ten nie wpłynie znacząco na obniżenie jego wartości prozdrowotnych.
Czy imbir uczula?
Imbir nie należy do pokarmów wysoce alergennych, ale oczywiście mogą zdarzyć się przypadki alergii czy nadwrażliwości na któreś z jego składników. Może się to objawiać bólami brzucha, biegunką, wysypką, ogólnym pogorszeniem samopoczucia po spożyciu imbiru. Zwłaszcza w pierwszym przypadku kontaktu z imbirem warto monitorować samopoczucie.
Imbir a nadciśnienie
Prawie na sam koniec chcemy podkreślić rolę imbiru w nadciśnieniu. Imbir, jak wskazują badania, może obniżać ciśnienie tętnicze krwi. Dlatego też przypisuje się mu właściwości przeciwagregacyjne czy antymiażdzycowe. Reguluje wartości cholesterolu we krwi. Jednak nie powinny go stosować osoby, które już zażywają leki oddziałujące na układ krwionośny – w tym na krzepliwość krwi i ciśnienie krwi. Stosowanie imbiru wraz z tymi środkami może stwarzać ryzyko obniżenia ciśnienia poniżej wskazanej normy.
Imbir – cena:
Koszt świeżego kłącza imbiru to kilkanaście do nawet 30 zł za 100 gramów. Preparaty z imbiru mają zaś jeszcze bardziej zróżnicowane ceny. Na przykład syrop z imbiru można dostać za około 7-8 złotych za litr, ale także za podwójnie wyższą cenę. Ekstrakty kapsułkowane z imbiru mają cenę od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu złotych. Warto wybierać produkty od zaufanych sprzedawców, zwłaszcza w aptekach i sklepach zielarskich – także internetowych, nie zaś od samozwańczych „specjalistów” zajmujących się suplementami wątpliwej jakości.
Bibliografia:
- Kulczyński B. i wsp.: ZNACZENIE ŻYWIENIOWE IMBIRU. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLIX, 2016, 1, str. 57 – 63.
- Gilbowski P. i wsp.: Właściwości prozdrowotne imbiru. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – L, 2017, 2, str. 115 – 121.
-p.webp)
